Epoki literackie - ramy czasowe i charakterystyka

2018-11-29 13:36:43

Przed maturą z języka polskiego warto przypomnieć sobie najważniejsze informacje dotyczącego tego przedmiotu.  Cenne dane przydzadzą się w przygotowaniach zarówno do ustnego, jak i pisemnego egzaminu. Rzetelna wiedza z pewnością zapewni zaliczenie z wysokim wynikiem, co z kolei pomoże nam dostać się na prestiżową uczelnię. W poniższym artykule przedstawiamy motywy, które są poruszane na języku polskim. Zobacz, jakie epoki literackie warto przypomnieć sobie przed egzaminem.

Zobacz, jakie epoki literackie mogą pojawić się na maturze!

Lektury szkolne i epoki literackie - matura

Lista lektur na podstawową maturę z języka polskiego zawiera 44 pozycje. Obok epok literackich w artykule przedstawiamy też pozycje obowiązkowe do przeczytania, czyli tzw. lektury z gwiazdką. Na egzaminie wymagana jest dokładna znajomość ich treści, losów bohaterów, problematyki, kontekstów, motywów literackich itp.

Epoki literackie - ramy czasowe i charakterystyka

Literaturę polską dzieli się na dziesięć epok literackich - od antyku aż do współczesności. W podziale tym pomaga uczniom tzw. sinusoida Krzyżanowskiego, która różnicuje epoki na racjonalne - dominuje w nich wiedza i rozum - oraz irracjonalne, gdzie przeważa wiara  i uczucie.

Antyk - ramy czasowe i charakterystyka

Pierwszymi z epok w literaturze polskiej są antyk grecki i rzymski oraz Biblia. Mimo, że nie ma ich wśród dziewięciu "lektur z gwiazdką", z tego okresu na pewno warto zapamiętać takie utwory jak "Król Edyp" i "Antygona" Sofoklesa. Początek antyku liczy się od X-V wieku p.n.e. Za datę końcową dokładniej przyjmuje się rok 476, czyli upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego. To wtedy właśnie rozpoczęła się kolejna epoka.

Średniowiecze - ramy czasowe i charakterystyka

Średniowiecze kończy się na przełomie XIV-XV wieku i jest najdłużej trwającą epoką literacką. Dominującym hasłem w tym czasie było "memento mori", czyli "pamiętaj o śmierci". W kontekście poezji średniowiecznej ważnym i obowiązkowym utworem jest "Bogurodzica".

Renesans - ramy czasowe i charakterystyka

Kolejne miejsce w podziale na epoki w literaturze zajmuje renesans, który przypada na okres XVI-XVII wieku. Ważne są tu dzieła Jana Kochanowskiego - "Psałterz Dawidów", pieśni, fraszki oraz treny. W tej epoce kluczowym poglądem był antropocentryzm, stawiający człowieka w centrum zainteresowania. Humaniści, porzucając średniowieczne ideały, zabiegali o udoskonalanie umiejętności ludzkich.

Barok - ramy czasowe i charakterystyka

Barok trwał od połowy XVI do końca XVII wieku. Myśl przewodnią epoki stanowiło "zadziwić i zaskoczyć", a podstawą wizji świata była przemijalność oraz marność. W Polsce z kolei barok pojawił się nieco później, bo w ostatnim dwudziestoleciu XVI wieku i trwał do XVIII wieku.  Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, który stworzył cykl sonetów, ukazujących rozerwanie ludzkie między duszą a ciałem, uznaje się za prekursora tej epoki w naszym kraju. Innymi autorami z tego okresu są m.in. Molier - twórca "Skąpca" i "Świętoszka", Jan Chryzostom Pasek oraz Jan Andrzej Morsztyn.

Oświecenie - ramy czasowe i charakterystyka

Kolejną epoką jest oświecenie (triumf rozumu) - przypada ono na XVIII wiek. Obowiązkowymi lekturami, które powstały w tym okresie, są wybrane bajki Ignacego Krasickiego. Najważniejszym oświeceniowym hasłem było "Myślę, więc jestem". Wartościowym poglądem w tej epoce stało się również założenie, że poznanie świata jest możliwe jedynie za pomocą doświadczenia.

Romantyzm - ramy czasowe i charakterystyka

"Miej serce i patrzaj w serce" - to główne hasło romantyzmu w Europie, które rozpoczęło się w latach 90. XVIII wieku. W tej epoce uczucie triumfuje nad rozumem. Obowiązkowa jest znajomość dwóch utworów z tego okresu: "Pan Tadeusz", "Dziady część III" Adama Mickiewicza oraz "Zemsta'' Aleksandra Fredry.

Pozytywizm - ramy czasowe i charakterystyka

Za początek pozytywizmu uznaje się rok 1863, czyli moment upadku powstania styczniowego.  W tym czasie w pozostałych krajach europejskich mowa jest o literaturze realizmu. Obowiązkowa z tej epoki wydaje się najbardziej znajomość wybranej powieści historycznej Henryka Sienkiewicza: "Krzyżaków", "Potopu" lub "Quo vadis". Kolejną pozycją "z gwiazdką" jest "Lalka" Bolesława Prusa.

Młoda Polska - ramy czasowe i charakterystyka

Młoda Polska to epoka, której czas trwania przypadł na lata 1890-1918. Wydarzeniem zwieńczającym czas jej trwania jest odzyskanie niepodległości przez Polskę. Inne nazwy określające tę epokę to: neoromantyzm, modernizm i symbolizm. Z tego okresu maturzyści bezwarunkowo powinni zapoznać się z "Weselem" Stanisława Wyspiańskiego.

Dwudziestolecie międzywojenne - ramy czasowe i charakterystyka

Dwudziestolecie międzywojenne, zwane też międzywojniem,  trwało w latach 1918-1939. Jak sama nazwa wskazuje, tę epokę datuje się na czas między dwoma wojnami światowymi. Po odzyskaniu niepodległości w kraju zaczęła odradzać się twórczość, w której widać odbicie sytuacji politycznej i niepewność społeczeństwa, co do przyszłości kraju. Obowiązkowa z tego okresu jest znajomość wybranych opowiadań Brunona Schulza oraz "Ferdydurke" Witolda Gombrowicza.

Współczesność - ramy czasowe i charakterystyka

Współczesność rozpoczyna wybuch II wojny światowej. Zazwyczaj dzieli się ją na trzy okresy:  czas wojny i okupacji, socrealimu oraz wolnej Polski. Spis obowiązkowych lektur nie podaje tytułów literatury wojennej i współczesnej, jednak ich znajomość na pewno przyda się do wielu tematów maturalnych. Warto zapoznać się m.in. z twórczością Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Tadeusza Różewicza oraz noblistów - Wisławy Szymborskiej i Czesława Miłosza. Niezbędne może też okazać się przeczytanie "Dżumy" Alberta Camusa, "Tanga" Sławomira Mrożka bądź "Zdążyć przed Panem Bogiem" Hanny Krall.

Zobacz, co jeszcze warto powtórzyć do matury z języka polskiego >>

AW

źródło: polskina5.pl, blog.korepetica.pl, epoki-literackie.pl

fot. Pixabay.com

Słowa kluczowe: epoki literackie matura, epoki w literaturze, epoki literackie charakterystyka

Matura od A do Z

Czy laureaci i finaliści olimpiad muszą pisać maturę?

Sprawdź, na jakich warunkach można zostać zwolnionym z pisania matury 2021/2022.

Dekalog maturzysty - 10 zasad podejścia do matury

Poznaj zasady, dzięki którym osiągniesz sukces na maturze!

Sen a matura - jak uzyskać najlepsze wyniki?

Dowiedz się, dlaczego warto zatroszczyć się o dobry sen i czemu jest aż tak ważny dla naszej pamięci.

Jak się uczyć, by wykorzystać potencjał swojego mózgu?

Jak działa ludzka pamięć i co robić, aby lepiej zapamiętywać?

CZYTAJ RÓWNIEŻ

Wyższa Szkoła Edukacji i Terapii w Poznaniu - kształcenie przyszłych specjalistów w kosmetologii, fizjoterapii i technikach dentystycznych

Wybór odpowiedniej ścieżki edukacyjnej to kluczowy krok w kształtowaniu swojej przyszłości zawodowej.

Jak przygotować się do próbnej matury?

Zobacz 6 kluczowych porad!

Harmonogram egzaminów maturalnych 2024

Kiedy odbędzie się egzamin dojrzałości?

MATURA 2024 - ARKUSZE
REKLAMA
Ostatnio czytane
Matura z WOSu - sprawdź odpowiedzi - matura 2011 wos wiedza o społeczeństwie odpowiedzi klucz rozwiązania poziom podstawowy rozszerzony

Maturzyści zmierzyli się dzisiaj z egzaminem z wiedzy o społeczeństwie. Ma on wśród uczniów opinię jednego z łatwiejszych - sprawdźcie, czy słusznie!