Jak będzie wyglądać nowa matura z polskiego?

Najważniejszą zmianą w tegorocznej maturze z języka polskiego będzie część ustna. Zamiast tradycyjnej prezentacji maturzystów czeka egzamin. Zmieni się także ocenianie egzaminów pisemnych.

Jak będzie wyglądał egzamin ustny?

Egzamin ustny będzie trwał około 30 minut. Składać się będzie z monologowej wypowiedzi zdającego oraz rozmowy z komisją egzaminacyjną. Komisja będzie się składać z dwóch nauczycieli. Jednym będzie polonista ze szkoły maturzysty, jednak nie będzie to nauczyciel, z którym na co dzień uczeń miał zajęcia. Natomiast drugim egzaminatorem będzie polonista z innej szkoły.

Przebieg matury ustnej

Na samym początku maturzysta będzie musiał wylosować zadanie egzaminacyjne. Będzie to tekst kultury z odpowiednim poleceniem. Może to być fragment literatury lub poezji, tekst popularnonaukowy z zakresu wiedzy o języku, a także grafika (np. obraz, zdjęcie, plakat). Maturzysta ma 15 minut na przygotowanie dziesięciominutowej wypowiedzi na zadany temat. Komisja oczekuje, że polecenie będzie dla zdającego jedynie wskazówką, a jego interpretacja wykroczy zdecydowanie poza ramy prośby zawartej w zadaniu. Interpretacja musi być jednak poprawna i dotyczyć wskazanego problemu. Komisja będzie też oczekiwała odwołań do innych tekstów kultury i problemów.

Po monologu nastąpi czas rozmowy z komisją. Przewidziane jest na nią około 5 minut. Egzaminatorzy mogą pytać tylko o fakty występujące w wypowiedzi monologowej, dlatego nie warto jest przywoływać w niej autorów czy tytułów książek, o których nie ma się pojęcia, po to tylko, aby błysnąć inteligencją w trakcie monologu, bo podczas rozmowy komisja może o to dopytać. Członkowie komisji mogą poprosić o dodatkowe wyjaśnienia czy zachęcić do lepszego wyjaśnienia pewnych wniosków, do których doszedł zdający.

Ocenianie matury ustnej

Nie ma żadnego klucza w ocenianiu wypowiedzi. Komisja najmocniej pod uwagę weźmie merytorykę monologu, co oznacza, że zwróci uwagę na zrealizowanie tematu, a także udzielanie prawidłowych i sensownych wypowiedzi. Zwrócą też uwagę na formę wypowiedzi - czy uczeń zaplanował w swoim wystąpieniu wstęp, rozwinięcie i zakończenie, a także ocenią poprawność języka i stylu wypowiedzi. Zostanie też oceniona umiejętność poradzenia sobie w rozmowie z egzaminatorami.

Film z przykładowym nagraniem egzaminu ustnego

Matura pisemna

Poza egzaminem ustnym, obowiązkiem każdego maturzysty jest podejście do egzaminu pisemnego, przynajmniej na poziomie podstawowym. Na napisanie egzaminu maturalnego z języka polskiego maturzyści będą mieli 170 minut, a na część rozszerzoną 180 minut.

Poziom podstawowy

Pisemny egzamin na poziomie podstawowym jest podzielony na dwie części. Jedna to tzw. czytanie ze zrozumieniem, które zawiera tekst - lub dwa - łącznie nie przekraczające 500 słów, a do tekstów około 5-7 zadań otwartych bądź zamkniętych. Zadania są tak skonstruowane, aby sprawdzić umiejętność analizy tekstu oraz świadomości językowej. Maturzysta może spotkać się z zadaniem streszczenia lub przekształcenia fragmentu albo napisania planu. Oczekuje się też od maturzysty umiejętności wyrażenia stosunku do opinii autora. Drugą częścią jest wypracowanie na jeden z dwóch podanych tematów. Uczeń będzie miał do wyboru albo napisanie rozprawki, albo interpretacji tekstu poetyckiego. Wypracowanie nie może liczyć mniej niż 250 słów. Łącznie maturzysta może uzyskać 70 punktów (20 za część testową i 50 za wypracowanie). W zmienionej maturze wypracowanie nie będzie oceniane według klucza.

Rozprawka

Maturzysta musi napisać rozprawkę na podstawie podanego tekstu epickiego lub dramatycznego oraz dołączonego do niego polecenia. Oczekuje się od ucznia sformułowania tezy (lub hipotezy) wobec podanego w poleceniu problemu i odpowiednie jej argumentowanie. Oceniane będzie zarówno zrozumienie tekstu przez zdającego, jak i uzasadnienie oraz poprawne odwoływanie się do tekstu. Uczniowie powinni pamiętać, że gdy w arkuszu pojawi się fragment lektury, konieczne jest odwołanie się do całości utworu. Oceniony zostanie także język i kompozycja wypracowania.

Interpretacja tekstu poetyckiego

Podobnie jak w przypadku rozprawki, uczeń znajdzie w arkuszu maturalnym fragment bądź całość tekstu - tym razem poetyckiego - z poleceniem. W tym wypracowaniu maturzyści muszą zmierzyć się z interpretacją utworu poetyckiego. Wymaga się od nich zrozumienia sensów ukrytych w utworze oraz postawienia tezy (lub hipotezy) interpretacyjnej. Uczniowie uzasadnienia powinni szukać nie tylko w tekście. Powinni zwrócić uwagę na kontekst, np. biograficzny, historycznoliteracki, filozoficzny, kulturowy. Konieczne jest ustalenie sytuacji komunikacyjnej w tekście i kreacji świata przedstawionego, opisanie kompozycji utworu oraz jej funkcji, a także zwrócenie uwagi na środki językowe i przynależność gatunkową oraz zinterpretowanie tytułu. 

Przykładowy zestaw zadań maturalnych na poziomie podstawowym >>

Rozwiązania zadań i schematy punktowania na poziomie podstawowym >>

Poziom rozszerzony

Egzamin maturalny z języka polskiego na poziomie rozszerzonym składa się tylko z wypracowania, na napisanie którego piszący ma 180 minut. Maturzysta będzie miał dwa tematy: albo napisanie wypowiedzi argumentacyjnej, albo dokonania interpretacji porównawczej dwóch tekstów literackich. Wypracowanie nie może liczyć mniej niż 300 słów.

Wypowiedź argumentacyjna

Podobnie jak na poziomie podstawowym uczniowie dostaną tekst z poleceniem. Różnicą między podstawą a rozszerzeniem jest stopień trudności tekstu. Z założenia tekst ma być krytycznoliteracki, historycznoliteracki lub teoretycznoliteracki. Najprawdopodobniej będzie to fragment spoza kanonu lektur. Aby otrzymać ocenę pozytywną, uczeń powinien określić główny problem przedstawiony w tekście, rozważyć go i ocenić rozwiązanie. W tym wszystkim należy odwołać się do innych tekstów kultury.

Interpretacja porównawcza utworów literackich

Te zadanie składać się będzie z polecenia dotyczącego dwóch tekstów literackich. Mogą to być teksty epickie, liryczne, a także dramatyczne. Od  maturzysty oczekuje się zrozumienia tekstów i zbadania podobieństw oraz różnic zestawionych materiałów. Postawioną tezę (lub hipotezę) uczeń musi umieć odpowiednio argumentować. Oprócz porównania całościowych sensów utworów, uczeń powinien zwrócić uwagę na m.in. sytuację komunikacyjną oraz kreację świata przedstawionego, kompozycję tekstów, interpretację tytułów oraz użyte w tekstach środki językowe.

Przykładowy zestaw zadań maturalnych na poziomie rozszerzonym >>

Rozwiązania zadań i schematy punktowania na poziomie rozszerzonym>>

Anna Osuch
(anna.osuch@dlastudenta.pl)