Matura z biologii - sprawdź odpowiedzi

Prezentujemy odpowiedzi do dzisiejszej matury z biologii - przedmiotu, który jest drugi najczęściej wybierany przez maturzystów jako dodatkowy.

Poniższe odpowiedzi nie są oficjalnymi udzielonymi przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Są to rozwiązania przykładowe opracowane przez redakcję dlaStudenta.pl!

Zobacz również:

Arkusze maturalne z Biologii

POZIOM PODSTAWOWY

1. a) Wyjaśnij, dlaczego mitochondria nazywa się „centrami energetycznymi komórki”.

W mitochondriach odbywa się proces oddychania komórkowego.

b)   Określ, od czego zależy liczba mitochondriów w komórce.

Od aktywności metabolicznej komórki (im bardziej aktywna, tym więcej ma mitochondriów)

c)   Uzasadnij, że brak mitochondriów w erytrocytach jest przystosowaniem budowy tych komórek do transportu tlenu.

Mitochondria zużywają dużo tlenu w procesie oddychania, stąd erytrocyty transportujące tlen nie mogą ich zawierać w swojej budowie - zużywałyby transportowany gaz.

2. Zaznacz rodzaj nabłonka, z którego zbudowane są ściany pęcherzyków płucnych, i wykaż związek budowy tego nabłonka z jego funkcją w tych pęcherzykach.

A - nabłonek jednowarstwowy płaski - zbudowany z cienkiej warstwy komórek, co umożliwia szybką i sprawną wymianę gazową

3. Podkreśl nazwy tych narządów, które są zbudowane głównie z tkanki mięśniowej gładkiej.

macica, pęcherz moczowy, żołądek

4. a) Uporządkuj wymienione w tabeli odcinki kręgosłupa w kolejności ich występowania. Wpisz odpowiednio numery 2–5.

piersiowy - 2
guziczny - 5
szyjny - 1
krzyżowy - 4
lędźwiowy - 3

b)   Wymień dwie funkcje, które pełni kręgosłup w organizmie człowieka.

utrzymanie wyprostowanej postawy ciała, ochrona rdzenia kręgowego przed urazami

5. a)   Podkreśl rodzaj połączenia oznaczonego na rysunku literą X.

półruchome

b)   Podaj nazwę kości miednicy tworzących połączenie w miejscu oznaczonym literą X.

łonowa

6. Uporządkuj wymienione rodzaje elementów morfotycznych krwi (krwinek) ze względu na ich liczbę we krwi zdrowego człowieka, począwszy od najliczniejszych.

1. erytrocyty, 2. trombocyty, 3. leukocyty

7. a)   Określ, które struktury przedstawionego serca są w skurczu (wpisz S), a które –w rozkurczu (wpisz R).

Przedsionki serca - R, Komory serca - S

b)   Określ, które zastawki w sercu są otwarte (wpisz O), a które – zamknięte (wpisz Z).

Zastawki przedsionkowo-komorowe - Z, zastawki półksiężycotwate - O

c)   Zaznacz nazwę naczynia krwionośnego oznaczonego na rysunku literą X.

D. aorta

8. Wyjaśnij, dlaczego wprowadzenie stentu do tętnicy wieńcowej sprawia, że ryzyko martwicy mięśnia serca się zmniejsza.

Stent zwiększa średnicę naczynia wieńcowego, w wyniku czego serce jest natlenione i lepiej odżywiane.

9. Na podstawie danych z powyższej tabeli narysuj diagram słupkowy ilustrujący udział wymienionych dróg oddawania ciepła przez organizm człowieka.

10. Wymień dwa czynniki środowiska, które wpływają na ilość potu wydzielanego przez organizm człowieka podczas gorącego, słonecznego dnia.

temperatura, wilgotność powietrza

11. Wykaż związek między zwiększonym przepływem krwi przez naczynia krwionośne skóry podczas wysiłku fizycznego a utrzymywaniem temperatury ciała właściwej dla organizmu.

---

POZIOM ROZSZERZONY

1. Podaj przykład miejsca występowania tkanki tłuszczowej w organizmie człowieka i funkcję tej tkanki związaną z podaną lokalizacją, inną niż magazynowanie substratów energetycznych.

dookoła nerek - pełni funkcję ochronną i podtrzymującą
z tyłu oka - funkcja amortyzująca

2. Podkreśl nazwy tych tkanek roślinnych, których przystosowanie do pełnionej funkcji polega na obecności ścian komórkowych zbudowanych głównie z ligniny.

drewno, sklerenchyma

3. a)   Określ, którą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na schemacie zewnętrzną przestrzeń komórki. Odpowiedź uzasadnij.

1 - glikokalis z zewnętrznej strony

b)   Podaj, który ze związków chemicznych budujących błonę komórkową, poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi, powoduje zmniejszenie jej płynności.

cholesterol

4. a)   Podaj po jednym przykładzie substancji, które przenikają z jądra komórkowego do cytoplazmy

mRNA

b)   Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komórki a zwiększoną liczbą porów w otoczce jej jądra.

białka

5. W odpowiednie miejsca tabeli wpisz określenia opisujące warunki, przebieg pokazu oraz obserwacje.

6. a)   Wyjaśnij, dlaczego glikoproteina EPO nie może być wytwarzana z wykorzystaniem komórek prokariotycznych.

EPO tworzone jest z udziałem aparatu Golgiego, który to nie występuje w komórce prokariotycznej

b)   Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących erytropoetyny. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe.

1. Erytropoetyna jest wytwarzana w organizmie człowieka przez nerki - P
2. Erytropoetyna stymuluje wytwarzanie krwinek czerwonych w szpiku kostnym - P
3. Wysokie ciśnienie parcjalne tlenu we krwi stymuluje wytwarzanie większej  ilości EPO - F

7. a)   Podaj nazwę choroby genetycznej spowodowanej mutacją genu kodującego enzym E₃ oraz określ, na czym polega ta choroba.

albinizm - brak melaniny w skórze, włosach

b)   Wyjaśnij, dlaczego osoby z chorobą genetyczną spowodowaną mutacją genu kodującego enzym E₃ są nadwrażliwe na promieniowanie UV.

Melanina jest naturalnym flirtem słonecznym wychwytującym promieniowanie UV. Jej brak powoduje docieranie UV do poziomu skóry właściwej, co może przynieść negatywne skutki.

8. Na podstawie danych z tabeli określ, na czym polega zmiana w pracy komór serca, gdy tętno jest przyspieszone.

Czas skurczu komór nieznacznie się skrócił, natomiast czas rozkurczu skrócił się prawie czterokrotnie.

9. a)   Zaznacz, który z elementów opisanych na rysunku pełni funkcję nadrzędną w układzie bodźcowo-przewodzącym serca.

A. węzeł zatokowo-przedsionkowy

b)   Wyjaśnij, dlaczego działanie układu bodźcowo-przewodzącego zapewnia pracę serca umieszczonego poza organizmem człowieka.

Układ bodźcowy-przewodzący jest autonomiczny względem układu nerwowego. Najpier generuje, a potem przewodzi impulsy pobudzające do skurczu.

10. Na podstawie danych z tabeli sporządź liniowy wykres ilustrujący zmiany stężenia glukozy we krwi badanych ludzi w czasie od momentu jej podania.

11. Wyjaśnij, w jaki sposób insulina powoduje obniżenie stężenia glukozy we krwi.

Insulina zwiększa liczbę przenośników glukozy w błonach hepatytów. Ilość pobieranej z krwi glukozy zwiększa się, a ta zostaje w komórkach przekształcona w glikogen.

12. Określ, jaki poziom TSH, zbyt wysoki czy zbyt niski w stosunku do normy, może świadczyć o niedoczynności tarczycy. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając sprzężenie zwrotne ujemne.

Zbyt wysoki poziom TSH może być znakiem niedoczynności tarczycy. Hormony tarczycy nie hamują zwrotnie przysadki produkującej TSH.

13. Uszereguj substraty według wzrastającego powinowactwa enzymu do tych substratów, wpisując w tabelę numery 1–4.

14. Każdej z wymienionych reakcji (A–C) przyporządkuj właściwy związek chemiczny (1–4), który w niej uczestniczy.

A. redukcja - 4. NADH
b. fosforylacja - 1. ATP
C. dehydrogenacja - 3. NAD

15. Wyjaśnij, jakie znaczenie dla przebiegu fermentacji mleczanowej ma przekształcanie pirogronianu w mleczan podczas tego procesu.

Reakcja ta polega na redukcji piroginianu i zużywa NADH+H+, w wyniku czego powstaje NAD+ niezbędnego do podtrzymania ciągłości glikozy.

16. Wyjaśnij, dlaczego niska temperatura ogranicza ubytki masy przechowywanych warzyw i owoców.

Niska temperatura obniża aktywność enzymów oddechowych, przez co nie dochodzi do zużywania substratów eneergetycznych, co przekłada sie na zachowanie masy.

17. a)   Podaj, jaką funkcję pełnią leukoplasty w komórce roślinnej.

Lukoplasty pełnią funkcję magazynującą.

b)   Korzystając ze schematu, wyjaśnij, dlaczego bulwy ziemniaków wystawione na działanie światła zielenieją po pewnym czasie.

Bulwy ziemniaka zawierają etioplasty, leukoplasty i proplastydy zmieniające się pod wpływem światła w zielone chloroplasty.

18. a)   Podaj nazwy oraz funkcje tkanek oznaczonych na rysunku literami A i B.

b)   Spośród cech budowy korzenia widocznych na rysunku podaj jedną, która świadczy o tym, że zilustrowano na nim budowę pierwotną tego organu.

obecność endodermy, która w trakcie powstawania zostaje złuszczona

19. a)   Podaj parametr, za pomocą którego można określić intensywność fotosyntezy w tym doświadczeniu.

ilość wydzielonego tlenu

b)   Wyjaśnij, dlaczego w roślinach z zestawu B fotosynteza przebiegała intensywniej.

z powodu nawożenia dwutlenku węgla - ten jako substrat fotosyntezy powoduje zwiększenie jej intensywności

20. Podaj, w jaki sposób rozprzestrzeniane są diaspory przedstawione na rysunkach. Odpowiedź uzasadnij.

Diaspory te rozprzestrzeniają się dzieki przyczepianiu się do ciała zwierząt.

21. a)   Określ, który zestaw jest w doświadczeniu próbą kontrolną. Odpowiedź uzasadnij.

Zestaw I, ponieważ odpowiada warunkom naturalnym.

b) Sformułuj wniosek uwzględniający funkcję liścieni we wzroście i rozwoju siewki.

Liścienie dostarczają substratów energetycznych niezbędnych do wzrostu i rozwoju siewki.

22. Podaj nazwę opisanego procesu i wyjaśnij, dlaczego wymiana gamet pomiędzy osobnikami obojnaczymi jest korzystna.

Zapłodnienie krzyżowe - umozliwia zwiększenie róznorodności genetycznej potomstwa oraz zwiększenie jego szans na przeżycie.

23. a)   Sformułuj zależność wynikającą z tego wykresu.

Im więcej tlenu rozpuszczonego w wodzie, tym mniejsza ilość hemoglobiny we krwi rozwielitek.

b)   Określ znaczenie adaptacyjne tego zjawiska dla przeżywania rozwielitek w różnych warunkach środowiska.

Przy niewielkiej ilości tlenu w środowisku, zwiększyć się musi ilość hemoglobiny, aby móc utrzymać natlenienie komórek na wysokim poziomie.

24. a)   Na przykładzie dwóch cech budowy skóry płazów wykaż jej przystosowanie do wymiany gazowej.

- skóra płazów jest wilgotna, dzięki czemu tlen może się rozpuścić i przejść proces dyfuzji do krwi
- jest także silnie ukrwiona, wobec czego szybciej dochodzi do natlenienia krwi

b)   Wyjaśnij związek niewielkich rozmiarów ciała salamander bezpłucnych ze sposobem wymiany gazowej u tych płazów.

Im mniejszy płaz, tym większa jest jego powierzchnia ciała w stosunku do objętości. Małe salamandry są jednak na tyle duże, że wymiana gazowa przez skórę jest dla nich wystarczająca.

25. Określ, który gatunek kręgowca (A, B czy C) żyje w środowisku słodkowodnym. Uzasadnij odpowiedź, wykazując związek wydalanych produktów azotowej przemiany materii ze środowiskiem życia.

W środowisku słodkowodnym żyje gatunek A, ponieważ tylko w nim możliwe jest wydalanie amoniaku.

26. Zaznacz rysunek przedstawiający grzybnię, z której są zbudowane owocniki tej pieczarki.

C

27. Wyjaśnij, dlaczego podkreślone sformułowanie zostało błędnie użyte.

Kod genetyczny jest sposobem zakodowania informacji genetycznej, a nie treść tej informacji.

28. a)   Uzupełnij tabelę, wpisując oznaczenia cyfrowe zdrowych osób z pokolenia F₁.

b)   Określ prawdopodobieństwo (w %) wystąpienia choroby u kolejnego dziecka w pokoleniu F_1, w obu zilustrowanych przypadkach.

Model dziedziczenia I - 75%
Model dziedziczenia II - 50%

29. a)   Wymień numery wszystkich osób, które na pewno są nosicielami dystrofii mięśniowej Duchenne’a.

1, 7, 9

b)   Uzasadnij, dlaczego rodzice oznaczeni numerami 6 i 7 mogą mieć pewność, że ich córka nie będzie chora na dystrofię mięśniową.

Nr 6 nie jest nosicielem, ponieważ gdyby był chory, to choroba by się ujawniła. Nr 7 natomiast w przypadku przekazania zmutowanego allelu córce, to drugi allel pochodzić będzie od ojca, który nosicielem nie jest.

30. Określ procentowy udział fenotypów (barwa tłuszczu) wśród potomstwa tej pary królików w zależności od rodzaju otrzymywanej paszy.

Procentowy udział fenotypów (tłuszcz biały i żółty) wśród potomstwa karmionego paszą zawierającą ksantofil: 75% biały, 25% żółty

bez ksantofilu: 100% biały

31. a)   Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Opisana zależność między larwami modraszka ariona i larwami mrówki wścieklicy to A. drapieżnictwo.

b)   Wymień poziomy troficzne, do których należy larwa modraszka ariona w kolejnych etapach rozwoju.

konsument I rzędu, konsumentu wyższego rzędu niż I

32. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Konkurencja o pokarm między czaplami, kormoranami i rybołowami jest niewielka, ponieważ B. nisze ekologiczne tych gatunków tylko nieznacznie się pokrywają.

33. a)   Na podstawie tekstu określ, na czym polega izolacja prezygotyczna.

Izolacja prezygotyczna polega na występowaniu cech, które nie pozwalają na zapłodnienie.

b)   Zaznacz dwa rodzaje izolacji prezygotycznej występujące w przypadku opisanych gatunków szałwii.

B. mechaniczna, C. sezonowa      

34. a)   Podaj przykład gazu cieplarnianego, innego niż podane w tekście.

freony

b)   Wyjaśnij, w jaki sposób zwiększona emisja gazów cieplarnianych przyczynia się do zwiększenia efektu cieplarnianego.

Gazy cieplarniane blokują ucieczkę energii z atmosfery ziemskiej. Energia słoneczna wchodząca do atmosfery podnosi jej temperaturę.

35. Zaznacz dwie pary narządów, które są narządami homologicznymi.

B. liść pułapkowy rosiczki, płatek róży
C. oko karpia, oko człowieka

36. a)   Określ, czy ziemniak amflora jest organizmem transgenicznym. Odpowiedź uzasadnij.

Nie, ponieważ nie został mu wszczepiony gen od innego organizmu

b)   Wyjaśnij, dlaczego rolnicy są zobowiązani do zbierania z uprawy bulw amflory przed wyprodukowaniem nasion.

Zbieranie bulw zabiera roślinie energię do wytworzenia nasion

c)     Biorąc pod uwagę możliwe skutki dla środowiska przyrodniczego, podaj jeden argument „za” uprawą amflory.

zmniejszenie ilości wydzielania gazów cieplnych w czasie spalania paliw kopalnych