Rozprawka problemowa na maturze - jak napisać, co w niej zamieścić, czego nie robić?

Część pisemna matury podstawowej z języka polskiego polega na napisaniu wypracowania, które będzie liczyło co najmniej 250 słów. Abiturienci mają do wyboru interpretację zamieszczonego tekstu (najczęściej lirycznego) lub rozprawkę problemową. Każda z prac wymaga osobnego podejścia od strony formalnej. Sprawdź, w jaki sposób napisać wysoko ocenianą rozprawkę na maturze.

Zobacz też: Terminy matury w roku szkolnym 2021/2022 >>

Zanim zaczniesz czytać tekst

Rozpocznijmy od oczywistości, bo to właśnie o niej najczęściej zapominamy, gdy się stresujemy. Na początku powinniśmy dokładnie przeczytać temat pracy. Najlepiej zrobić to kilka razy, aby mieć pewność, że dobrze zrozumieliśmy treść postawionej tezy lub hipotezy. Zastanówmy się, w jaki sposób ją zinterpretować i spróbujmy przypomnieć sobie kontekst (historyczny, filozoficzny, społeczny lub kulturowy), który moglibyśmy wykorzystać do rozstrzygnięcia danej problematyki.

Następnie wypiszmy w brudnopisie tytuły tekstów kultury wraz z ich autorem, w których przewijał się motyw z tematu wypracowania. Dzięki temu zaczniemy tworzyć sieć skojarzeń, ułatwiających nam późniejsze przystąpienie do budowania schematu rozprawki problemowej. Kolejnym elementem jest dokładne przeczytanie załączonego tekstu. Zróbmy to kilka razy, podkreślając informacje mogące nam posłużyć podczas pisania.

Co sprawdza część pisemna matury z języka polskiego?

Na maturze zazwyczaj podaje się temat, do którego często podeszlibyśmy z perspektywy "to zależy". Mimo że nasze odczucia skłaniają nas najczęściej w kierunku tej tezy, warto porzucić ją na czas pisania rozprawki. Egzaminator nie sprawdza naszego światopoglądu, a umiejętności poprawnego konstruowania dłuższej wypowiedzi pisemnej na podstawie interpretacji źródeł kultury. Z tego powodu tak ważne jest, abyśmy zdecydowali się na wybór jednej ze stron tematu. Wówczas dobierzemy argumenty, które nie spowodują błędu logicznego — nie będziemy sami sobie zaprzeczać.

Schemat rozprawki problemowej

Znając treść tekstu i jego problematykę, możemy rozpocząć pisanie schematu pracy. Warto w nim zawrzeć: wstęp (jeden z wybranych kontekstów) oraz swoje stanowisko. Oczywiście napisanie schematu nie oznacza, że jesteśmy zobligowani do kurczowego trzymania się go podczas pisania rozprawki. Zazwyczaj przygotowujemy się jednak po to, by uporządkować myśli i zachować spójność konstrukcyjną naszej pracy.

Przykładowo, jeśli chcemy pokazać, że patriotyzm nie zmienił swojej formy i od wieków jest pokazywany w formie militarnej obrony ojczyzny, to możemy napisać kilka słów o obronie ojczyzny i jak się ją gloryfikuje. Drugą opcją, jest stwierdzenie, że wraz ze zmianą dominującego światopoglądu wartości zmieniają swoje znaczenie. Możemy również stwierdzić, że patriotyzm od wieków był definiowany różnorodnie i podać za przykład źródła z jednej epoki. Następie napiszemy, że takie jest też nasze stanowisko i przejdziemy do jego argumentacji.

Budowa argumentów w rozprawce

Ostatnie zdanie ze wstępu powinno nawiązywać do pierwszego zdania rozwinięcia. Zasada ta dotyczy się każdej kolejnej zmiany akapitu. Jeśli będziemy się jej trzymali, istnieje dość wysokie prawdopodobieństwo, że uzyskamy wysoki wynik na maturze za część logiczną i spójność tekstu. Część z uczniów przechodząc do rozwinięcia, wybiera 3 źródła kultury, które potwierdzają jego tezę. Na tym też polega nasze zadanie, choć nie jest to jego koniec.

Pamiętajmy, że każdy z przykładów (wliczając w to fragment tekstu) powinien popierać jeden argument. Musimy sformułować naszą tezę i zastanowić się, czy szukamy trzech różnych form patriotyzmu (argument) i będziemy je opierać na różnych źródłach kultury (przykład), czy różnych aspektów jednej formy (argument), których podparcie znajdziemy w źródłach kultury (przykłady).

Każda praca musi być ugruntowana trzema argumentami, a każdy z nich powinien opierać się na co najmniej jednym źródle kultury (przykładzie), w tym fragmentem podanym na maturze.

Jak zakończyć rozprawkę pracę pisemną na maturze?

Niezależnie od tego, czy napisaliśmy rozprawkę problemową z języka polskiego, opierając się na wcześniejszym schemacie, czy też nie, zakończenie musi potwierdzać naszą odpowiedź na pytanie postawione w treści zadania. Zamknięcie pracy polega na napisaniu 2-3 zdań, w których zaznaczymy, że użyte przez nas przykłady potwierdzają argumenty zastosowane do podparcia tezy zapisanej we wstępie. Na koniec, jeśli będziemy mieli czas, warto napić się wody i ponownie przejrzeć cały arkusz, czy nie pominęliśmy żadnego zadania. Jeśli nie, to przeczytajmy po cichu swoje wypracowanie, poprawmy błędy i oddajmy nasz arkusz członkowi komisji egzaminacyjnej.

Zobacz też: Matura 2022 - zmiany, terminy, egzaminy ustne >>

KK

fot. picjumbo.com z Pexels